Verklarende woordenlijst

Als een raadslid/fractie een amendement indient, dan willen ze een tekstwijziging aanbrengen in het raadsvoorstel waarover op dat moment gesproken wordt. Ook over dit ingediende amendement zal vervolgens in de raadsvergadering gesproken worden. Aan het eind van de bespreking van een agendapunt wordt altijd gestemd over het raadsvoorstel. Als er een amendement bij een raadsvoorstel is ingediend, dan wordt bij de stemming allereerst over het ingediende amendement gestemd. Als er meer stemmen voor dan tegen zijn, dan is het amendement aangenomen. Vervolgens wordt gestemd over het geamendeerde raadsvoorstel, oftewel het raadsvoorstel inclusief de wijziging zoals voorgesteld in het amendement. 

Met het college bedoelt men de wethouders en de burgemeester. Samen worden zij ook het college van B en W genoemd. Het college is een apart bestuursorgaan met eigen bevoegdheden.

Na gemeenteraadsverkiezingen bepaalt de politieke partij met de meeste stemmen met wie zij willen samenwerken om zo een meerderheid in de gemeenteraad te krijgen. Deze samenwerkende partijen vormen de coalitie. De coalitiepartijen leveren de wethouders.

De partijen die samenwerken in de coalitie maken zo snel mogelijk na de gemeenteraadsverkiezingen een coalitieakkoord. In dit akkoord staan voornemens en afspraken over het beleid dat de gemeente de komende 4 jaar gaat voeren.

Een debat in de gemeenteraad bestaat uit 2 termijnen. Tijdens de eerste termijn voeren de fracties het woord en het college (burgemeester of wethouder) antwoordt of reageert. Tijdens de tweede termijn reageren de fracties weer op het college, waarna het college weer mag antwoorden.

Alle leden van 1 politieke partij in de gemeenteraad vormen samen een fractie. Soms bestaat een fractie uit slechts 1 persoon. Een fractie wordt geleid door de fractievoorzitter.

Een initiatiefvoorstel is een raadsvoorstel dat is gemaakt door één of meerdere raadsleden. Een initiatiefvoorstel wordt voorgelegd in een raadsvergadering en de gemeenteraad neemt hier vervolgens een besluit over. Dit gaat op dezelfde manier als bij raadsvoorstellen die gemaakt zijn door het college. Dus als er meer stemmen vóór dan tegen zijn, dan wordt het voorstel aangenomen. 

Met een interpellatie kan een raadslid inlichtingen van het college of de burgemeester vragen over een onderwerp dat niet op de agenda staat. Bij een interpellatie is ruimte voor debat. Een interpellatie gaat dus verder dan het stellen van mondelinge vragen. Interpellatie is een zwaarwegend middel en wordt meestal gebruikt bij een politiek gevoelig onderwerp. 

Een motie heeft als doel om het college van burgemeester en wethouders hiermee aan de slag te laten gaan. De gemeenteraad moet wel een uitspraak doen over een ingediende motie, dus ook over een motie wordt gestemd. Als de motie is ingediend over een onderwerp dat op de agenda staat, dan wordt eerst het raadsvoorstel in stemming gebracht en daarna wordt gestemd over de ingediende motie(s). Een motie is overigens niet bindend, dus een wethouder/het college kan de motie naast zich neerleggen. Echter moet de bestuurder zich hier dan wel voor verantwoorden. Het is daarbij mogelijk dat de gemeenteraad dit niet accepteert. Er zijn verschillende soorten moties:

  • Motie: de meest voorkomende motie is de motie die gaat over een onderwerp dat is geagendeerd voor een raadsvergadering. Deze motie wordt bij de behandeling van dit onderwerp ingediend door een raadslid.
  • Motie vreemd aan de orde van de dag: deze gaat over een onderwerp dat niet op de agenda staat voor de raadsvergadering. Meestal gaat een motie vreemd aan de orde van de dag over een actueel onderwerp. Deze motie wordt aan het begin van de raadsvergadering al ingediend en vervolgens als extra agendapunt aan de raadsvergadering toegevoegd. 
  • Motie van afkeuring: door deze motie te gebruiken kan een raadslid zijn/haar afkeur over iets uitspreken.
  • Motie van wantrouwen: hiermee kan een raadslid twijfel uitspreken tegen één of meerdere wethouders of tegen het hele college.
  • Motie van treurnis: deze motie is lichter dan een motie van wantrouwen, maar de insteek ervan dat is wordt uitgesproken dat de indiener (en diegenen die voor de motie stemmen) een bepaalde gang van zaken of een bepaalde opstelling van iemand betreurt. 

De partijen die niet in de coalitie zitten vormen de oppositie. Zij verzetten zich tegen een deel van de plannen van de coalitie. De partijen in de oppositie zijn een minderheid in de gemeenteraad.

Het presidium bestaat uit alle fractievoorzitters van de partijen uit de gemeenteraad. Het presidium bepaalt de agenda van de raadsvergadering en maakt afspraken over de orde tijdens de vergadering. Het presidium vergadert maandelijks. De burgemeester en griffier zijn hier altijd bij aanwezig en hebben een adviserende rol.

Een gemeenteraadslid is een gekozen volksvertegenwoordiger binnen een gemeente. Alle gemeenteraadsleden van één gemeente vormen samen de gemeenteraad van de betreffende gemeente. Gemeenteraadsleden kunnen worden ondersteund door fractieassistenten.

Een stemverklaring is een korte toelichting op het stemgedrag. De fractiewoordvoerder of een individueel raadslid kan zo duidelijk maken welke (doorslaggevende) overweging een voor- of tegenstem het best uitlegt.

Bij een toezegging belooft de burgemeester of een van de wethouders aan de raad iets te doen, bijvoorbeeld naar aanleiding van een debat, schriftelijke vraag of een motie.

Het vragenuur is een middel van raadsleden om kort en bondig informatie te vragen, aan bijvoorbeeld een wethouder, over een actueel onderwerp.

Alle fracties hebben woordvoerders voor verschillende onderwerpen of beleidsterreinen. Zij voeren het debat over dit onderwerp in de commissievergadering. Een woordvoerder is niet altijd gemeenteraadslid. Ook commissieleden mogen het woord voeren tijdens een commissievergadering.

Station Rijswijk Piramideplein Terras van Sion, RijswijkBuiten (2022, Remie Kranendonk) schouwburg